ወራጅ አለ
Catagory:tireka
Author:
Posted Date:08/19/2024
Posted By:utopia online
ከአራት ኪሎ በስታዲየም ወደ ሜክሲኮ በሚጓዝ ታክሲ ውስጥ ነኝ። በተሳፋሪ መቀመጫ ሁለተኛ ወንበር ላይ በግራ በኩልተቀምጫለሁ። ብዙ ጊዜ የትራፊክ መጨናነቅ በሚስተዋልበትና ባቡር ጣቢያ ፊትለፊት በሚገኘው መስቀለኛ መንገድ ላይእንደደረስን ከጎኔ የነበረች አንዲት ወጣት ባቡር ጣቢያ መድረስ አለመድረሳችንን ጠየቀችኝ። አኔም ሳናልፈው ጥሩ ሰዓትጠየቅሽኝ በማለት በታክሲው በግራ በኩል ባለው መስኮት እያመለከትኩ ያውልሽ ደርሰናል አልኳት። እኔ አመልካች ጣቴንከመስኮቱ ሳላነሳ እኛ ባለንበት ታክሲ ውስጥ ያለውን ረዳት ሳይሆን በቀኝ በኩል ባለው መንገድ ታጥፎ ወደ ቸርችል ጎዳናበሚጓዘው ታክሲ ውስጥ ያለውን የታክሲ ረዳት የምትጠይቅ በሚመስል ድምጽ “ወራጅ አለ” ስትል ከድምጿ ቅጥነትናኃይል የተነሳ ሁላችንም ደነገጥን። በተለይ እኔ…. እንዴት ብዬ ልንገራችሁ! በመጀመሪያ ስታናግረኝ የነበረው ለስለስ እና ዝግባለ ድምጽ ስለነበርና እንደዚያ ያለ ድምጽ በዚያ ቦታ ስላልጠበኩኝ ነው መሰለኝ ክው ነው ያልኩት።አገር አማን ነው ብሎ በብርና በሳንቲም የተሞላውን ግራ እጁን ከፊተኛው ወንበር መደገፊያ ላይ ቀኝ እጁን ደግሞ በከፊልበተከፈተው የታክሲው የበር መስታወት ላይ አስደግፎ ይጓዝ የነበረው ረዳት ከድንጋጤ ይሁን ከንዴት እንጃ አይኑ በርበሬመሰለ። ዞር ብሎ ተመለከተና ዝም አላት።ራሰ ፍንጭቱ ሾፌርም “አዚህ ጋ መውረድ አይቻልም” አሏት በጎርናና ድምጽ።ልጅቱ የሾፌሩን ንግግር ትታ ረዳቱን “ክፈትልኝ” ስትል እንደገና ጮኸችበት።ረዳቱም “ታስከስሽኛለሽ አልከፍትም” አላት። ብትሰማውም ባትሰማውም “ተሻግረሽ ኮሜርስ ነው መውረድ የምትችዪው”ብሎ ሳይጨርስ “ባቡር ጣቢያ እንጂ ኮሜርስ እሔዳለሁ አልኩህ እንዴ? ዞር በልልኝ!” ብላ በሩን ልትከፍት መታገል ያዘች።ሾፌሩ ታክሲውን ቀኝ መስመር በማስያዝና ፍጥነቱንም ቀነስ በማድረግ “ደግሞ ዛሬ ምኗን ነው የጣለብኝ? ኮሜርስ እንጂአዚጋ መውረድ አትችዪም ስትባዪ አትሰሚም እንዴ?” አሏት ንዴት በተቀላቀለበት ቅላፄ።“ኮሜርስ መውረድ ያለበት ኮሜርስ የሚሄድ ነው እኔ ባቡር ጣቢያ ነው የሚሄደው ስለዚህ ባቡር ጣቢያ ነው የምወርደው።ለምን አይገባችሁም?” ይባስ ተናደደች።እኔን ጨምሮ ከነበርነው ተሳፋሪዎች አንድም ደፍሮ የተናገራት የለም። ሁላችንም ፊልም የምናይ ነው የምንመስለው። እሷስትናገር እሷን፣ ሾፌሩ ሲናገሩ ሾፌሩን፣ ረዳቱ ሲናገር ረዳቱን እንመለከታለን።“የኔ እህት እዚጋ ባወርድሽ እከሰሳለሁ! ታስከስሺኛለሽ” አሉ የልጅቷ አያያዝ ያላማራቸው ሾፌር።“እኔ በወረድኩት ማን ምን አግብቶት ነው የሚከሳችሁ? የፈለኩት ቦታ የመውረድ መብት የለኝም እንዴ?” በማለትበሁኔታዋ ግራ ለተጋቡት ሾፌር ጥያቄዎችን አከታተለችባቸው።ይህንን ስትናገር ምንም እንኳን በአነጋገሯ እና ሁኔታዋ የተማረች ብትመስልም አዲስ አበባ ስትመጣ ይህ የመጀመርያዋሳይሆን እንደማይቀር፣ የተነገራትም ምልክት ባቡር ጣብያ ስትደርሺ ውረጂ ከዚያ እንዳታልፊ! የሚል ሊሆን እንደሚችል፣ሾፌሩና ረዳቱ ኮሜርስ ኮሜርስ የሚሏት ቦታም ከባቡር ጣቢያው በጣም የራቀ መስሎ የተሰማት እንዲሁም ስለ መንገድትራንስፖርት ህግ ያላት ዕውቀት ያነሰ እንደሆነ በመገመት ሽምግልና ገባሁ።
ሾፌሩና ረዳቱ እሷን ለመጉዳት የተናገሩት አንዳች ነገር እንደሌለ፣ የአገላለጽ ችግር ቢኖርም ሃሳባቸው ትክክል እንደሆነ፣ኮሜርስ የሚባለው ቦታም (በታክሲው የፊት መስታወት እያሳየኋት) ቅርብ መሆኑን፣ እሷ ልውረድ የምትልበት ቦታ ለታክሲተሳፋሪን ለመጫንም ይሁን ለማውረድ በህግ የተከለከለ መሆኑን እንዲሁም አስፈላጊ ከሆነ እኔ ከሷ ጋር ወርጄ ባቡር ጣቢያእንደምመልሳት ቃል ገብቼ የረዳቱን ሸሚዝ ጨምድዶ ይዞ የነበረውን እጇን አስለቅቄ በግድ አስቀመጥኳት።አንዳንድ ጊዜ ሳስበው በስርዓተ ትምህርታችን ውስጥ መካተት እየተገባቸው ያልተካተቱ ነገር ግን በህይወት ዘመናችን የዕለትተዕለት እንቅስቃሴያችንን በብልሃትና በጥንቃቄ ለማከናወን ትልቅ ድርሻ ያላቸው ትሞህርቶች እንዳሉ ይሰማኛል።ለምሳሌም ስለ የመጓጓዣ ዓይነቶች (የአየር፣ የምድር እና የባህር) መሰረታዊ ጽንሰ ሀሳቦቻቸውንና በአጠቃቀማቸውም ረገድሀገር አቀፍ እና ዓለም አቀፍ ህግጋትና መመሪያዎችን ባማከለ መልኩ መሰረታዊ ዕውቀት ሊሰጥ የሚችል። ብዙ ጊዜ ስለትራፊክ አደጋ መከሰትና ስላስከተለው የአካል ጉድለት፣ የህይወት ጥፋትና የንብረት ውድመት በተለያዩ የመረጃ ወይም የወሬማሰራጫዎች እንሰማለን። እንዲህ ዓይነቱን መረጃ ትናንት እንሰማው ነበር ዛሬም እየሰማነው ነው። ነገስ መስማት አለብን?በአሁኑ ወቅት በሀገራችን በዓመት ከ2000 በላይ የሚሆኑ ወገኖች በትራፊክ አደጋ ሕይወታቸውን ያጣሉ። ከ8000 በላይየሚሆኑት ደግሞ ለከባድና ቀላል የአካል ጉዳት ይዳረጋሉ። ከግማሽ ቢሊየን ብር በላይ ዋጋ ያለው ንብረት ይወድማል።የመኪና አደጋ መንስዔ ተብለው ዘወትር የሚገለጹት ምክንያቶች፡ የአሽከርካሪው የብቃት ማነስ፣ የመንገዱ ደረጃውንያልጠበቀ መሆን፣ የተሽከርካሪዎች ብልሽት እና የእግረኞች የግል ጥፋት ናቸው። የእነዚህ ምክንያቶች ቁልፉ ደግሞ የዕውቀትችግር ነው። ለአሽከርካሪው በተግባር ልምምድ የተደገፈ መሰረታዊ የማሽከርከር ዕውቀት፣ ለመንገድ ሰሪዎች እና አሰሪዎቸአግባብና ጥራት ያለው የመንገድ አሰራር ጥበብና ዕውቀት፣ ለተሽከርካሪ ባለቤቶችም ስለ ተሽከርካሪው ዋና ዋና አካላትጥቅምና ጉዳታቸው የሚያስገነዝብ ዕውቀት እንዲሁም ለእግረኞችም መሰረታዊ የሆነ የመንገድ አጠቃቀም ዕውቀትያስፈልጋቸዋል። ይህ ዓይነቱ ዕውቀት በአንድ ጀንበር የሚገኝ አይደለም። አንድ አደጋ ከተከሰተ በኋላ በባለስልጣናትበሚሰጥ ጋዜጣዊ መግለጫ እንዴት ተደርጎ የህዝብን አስተሳሰብ ማጎልበት ይቻላል?ስለ መንገድ አጠቃቀም ለአሽከርካሪም ለመንገደኛም መሰረታዊ ግንዛቤ የሚያስጨብጡ መጻሕፍት በግለሰቦች፣በአሽከርካሪዎች ማሰልጠኛ ተቋማት እንዲሁም በመንገድ ትራንስፖርት ባለስልጣን በየጊዜው ይታተማሉ። ተጠቃሚውማነው ሲባል ግን መልሱ መንጃ ፍቃድ ለማውጣት የፈለገ/የፈለገች ነው። ነገር ግን እግረኞችም ሊያውቁትና ሊመሩበትይገባል። እስቲ ለአብነት ያክል በሀገራችን የመንገድ ስርዓት መሰረት በሁሉም መጻሕፍት ውስጥ የሚገኝ አንድ መመሪያእንመልከት። ለተሽከርካሪ ክፍት በሆኑ መንገዶች እግረኞች የግራ መስመራቸውን ይዘው መጓዝ እንዳለባቸው ያስቀምጣል።ታድያ ይህንን መመሪያ እግረኞች መጽሐፍቱን አንብበውና አውቀው ካልተገበሩት አሽከርካሪዎች ብቻ ስላወቁት ምን ያክልውጤታማ ሊሆን ይችላል?ህጉንና ስርዓቱን ሾፌሩ ያውቀዋል ተሳፋሪው ግን በአጋጣሚ በሰማው አሊያም በደመነፍስ ይጓዛል። ከዚያም በመግቢያችንላይ እንደተመለከትናት እህታችን እኛ ደስ ባለን ወይም በፈለግነው ቦታ ላይ አውርዱን እያልን እንጨቃጨቃለን ሌላ ጊዜደግሞ ታክሲ በማይቆምበት ቦታ ላይ ቆመን ታክሲ እንዳይቆም የሚከለክለውን ታፔላ ተደግፈን ታክሲ በመጠበቅ ጊዜእናጠፋለን። ለነገሩ አንዳንድ የታክሲ ሾፌሮችም ቢሆኑ በልምድ እንጂ በመጻሕፍቱ ላይ ያሉትን መመሪያዎች እና የመንገድዳር ምልክቶችን ትርጉም ገብቷቸው አይደለም የሚያሽከረክሩት። ምክንያቱም መጽሐፉን ያነበቡት ለፈተና ብቻ ስለሆነ።
ይህ ባይሆን ኖሮ በጥቃቅን ስህተቶች የብዙ ወገኖቻችን አካል ሲጎድል፣ ህይወት ሲጠፋ እና ንብረት ሲወድም በየጊዜውባልተመለከትን ነበር።አንዳንድ አሽከርካሪዎች በአንፃሩ ዕውቀትን ከስነ ምግባር ጋር አስተባብረው የያዙና በሙያቸው ምስጉኖች አሉ። ይህ ልዩነትታድያ ለምን ተፈጠረ? ለምንድነው ሁሉን አሽከርካሪዎች አንድ የሚያደርጋቸው ነገር ማርሽ ሲቀይሩ ፍሪሲዮን መርገጥ ብቻየሚሆነው? አሽከርካሪውንና ተሳፋሪውን ከአደጋ ለመከላከል ይቻል ዘንድ የደህንነት ቀበቶ አድርግ እየተባለ የሚገደድ እናበዚህም ምክንያት የሚቀጣ አሽከርካሪ ከየት መጣ? የትራፊክ ፖሊስን ካላየ በቀር የትራፊክ ህግን የማያክብር አሽከርካሪንማነው የላከብን? በታክሲው ውስጥ “ፍቅር ካለ ታክሲም ባስ ይሆናል” የሚል ጽሑፍ ለጥፎ የታክሲንና የአንበሳ ባስንየተሳፋሪ ቁጥር ልዩነት ለማጥበብ የሚጥር አሽከርካሪ ከየት ተፈጠረ? ቢያንስ ቢያንስ የመንገድ አጠቃቀም ህጉን ከእግረኛውይልቅ እኔ በተሻለ አውቀዋለሁ በማለት በእግረኛ ማቋረጫ ላይ ለእግረኞች ቅድሚያ በመስጠት ፋንታ ማቋረጫውን እንደንቅሳት የሚቆጥሩት፣ ትምህርት ቤቶች ባሉባቸውና ህዝብ በሚበዛባቸው መንገዶች ላይ ውድድር የሚያምራቸውና ደቂቃየማትሞላ ትዕግስት በማጣት ለራሳቸው፣ ለቤተሰቦቻቸው እንዲሁም ለሀገራቸው የሚሆን ታላቅ ዓላማ የነበራቸውወገኖቻችንን በወጡበት ያስቀሩብንን አሽከርካሪዎች ፈትቶ የለቀቀብን ማነው?የአሽከርካሪዎችን ያክል ራሳቸው ተጎድተው ለሌሎች ጉዳትና ለንብረት ጥፋትም መንስዔ የሚሆኑ እግረኞችም አሉ። መቼምየእሳትን መፋጀት ያወቅነው ሁላችንም አንድ አንድ ጊዜ ተቃጥለን አይደለም። እሳት ያቃጥላል ተባልን እኛም አመንንራሳችንንም ከእሳት እንጠብቃለን። ራሳችንንም ከትራፊክ አደጋ ለመከላከል የግድ አስቀድመን አንድ አንድ ጊዜ መገጨትአይጠበቅብንም። መኪና ሰው ሊገጭ እንደሚችል፣ ገጭቶም አካል ሊያጎድል ከዚያም ሲያልፍ ሊገድል እንደሚችል ለማወቅየግድ መንጃ ፈቃድ ሊኖረን አይገባም። ይህንን ለማወቅ እና ለማገናዘብ ሰው መሆናችን ብቻ ከበቂ በላይ ነው። ምክንያቱምአንዳንድ እንሰሳት እንኳን መንገድ ላይ ሆነው መኪና ሲመጣባቸው እንዴት አንደሚሸሹ እናያለን። በኣርአያ ስላሴየተፈጠረው ሰው ታድያ ከእንሰሳቱ በተሻለ እንዴት አያገናዝብ ለዛውም ለገዛ ህይወቱ።አንዳንድ ጊዜ ግን ከእንሰሳቱ አንሰን እንታያለን። ለአንድ አቅጣጫ ብቻ እንዲያገለግሉ ታስበው የተሰሩ ነገር ግን በሁለቱምአቅጣጫዎች ለሚመጡ ተሽከርካሪዎች የሚያገለግሉ አንዳንድ መንገዶች አሉ። በእነዚህ መንገዶች በተለይ ከሁለቱምአቅጣጫ መኪኖች ሲመጡ ፍጥነታቸውን ቀንሰው በጥንቃቄ ነው የሚተላለፉት። በእንደእነዚህ ዓይነት መንገዶች ላይ ያለመንገደኛ ምን ዓይነት ጥንቃቄ ሊወስድ እንደሚገባው መቼም ሌላ አካል እንዲነግረው አይጠበቅም። አስፋልቱን ለመኪኖቹትቶ ሊጓዝ እየተገባው መሐላ ያለበት ይመስል አስፋልቱን ላለመልቀቅ ሲታገል ጉዳት ቢደርስበት መኪናው ገጨኝ ነውወይስ ገጨሁት ወይስ ደግሞ ተገጫጨን ሊል የሚገባው? መኪና ሰውን ሊገጭ እንዲሁም ሊገድል እንደሚችል ያላመነወይም የተጠራጠረ የሚመስል ሰው አጋጥሟችሁ አያውቅም?የአንዳንዶቹማ እኮ አያድርስ ነው። ዕቃ ተሸክመው፣ ህፃናትን ይዘው፣ በተንቀሳቃሽ ስልክ እየተነጋገሩ፣ ተቃቅፈው፣ እጅለእጅ ተያይዘው፣ ሦስት አራት ሆነው ሞቅ ያለ ጨዋታ ይዘው በጠባብ መንገድ ላይ የሚጓዙቱ ወይ ዳር አይወጡ ወይደግሞ ታርጋ አያወጡ ምን ሊባሉ ይሆን? እንደ ፀረ 6 ፀረ መኪና ተከትበው ይሆን እንዴ? በዜብራ ላይ መሻገርላለመገጨት እንደዋስትና የሚቆጥሩና ያለምንም ጥንቃቄ በደመነብስ ለመሻገር የሚሞክሩም እኮ አሉን።“ከስህተቱ የማይማር ፈንጂ አምካኝ ብቻ ነው” የሚል ፅሑፍ ታክሲ ውስጥ ማንበቤ ትዝ ይለኛል። ይህንን ፅሑፍ ብዙምአልስማማበትም። ምክንያቱም ግራ እና ቀኝ ሳይመለከት፣ የእግረኛ ማቋረጫን ሳይጠቀም እና አስፈላጊውን ጥንቃቄ ሳያደርግ
መንገድ አቋርጣለሁ ሲል ከፍተኛ አደጋ የደረሰበት ሰው እንዴት ብሎ ነው ከስህተቱ የሚማረው? በስህተቴ ተፀፅቻለሁ ብሎጉዳቱን undo ማለት ይችላል እንዴ?እንደ እኔ አመለካከት ግን አብዛኛው አሽከርካሪ እና እግረኛ መሰረታዊ የሆነ የመንገድ ትራንስፖርት አጠቃቀም ግንዛቤይጎድለዋል። ይህንን ዓይነት የግንዛቤ እጥረት እስከ ወዲያኛው ለማስወገድ ደግሞ በትምህርት ቤት ውስጥ እንደ ሌሎችየትምህርት ዓይነቶች በመደበኛነት ትምህርቱን መስጠትን የመሰለ ምን አማራጭ ይኖራል? ከአንደኛ ደረጃ ጀምሮ ለየክፍልደረጃው የተማሪዎቹን የማገናዘብ አቅም ባማከለ መልኩ ስለ የመጓጓዣ ዓይነቶች፣ ስለ መኪና ምንነት፣ ዓይነት፣ አሰራሩ፣አጠቃቀሙ፣ አገዛዙ፣ አሻሻጡ፣ የሞተር ዓይነቶች ከነመመዘኛቸው፣ የጎማ ዓይነት እስከነመስፈርቱ፣ ከእያንዳንዱ የመጓጓዣዓይነት ጀርባ ያለው የምህንድስና ጽንሰ ሀሳብ፣ የመንገድ አጠቃቀም መመሪያዎች ወዘተ በቂ መረጃ ሊያስጨብጥ የሚችልየትምህርት ዓይነት ቢኖረን ምን አለበት?እንዲህ ዓይነቱ ትምህርት ከታች ጀምሮ ቢሰጥ የተማሪዎችን ወደ ተለያዩ የምህንድስና ሙያዎች እንዲሳቡና ጥሩ የሆነዝንባሌ እንዲኖራቸው በማድረጉ ረገድም ትልቅ ድርሻ ይኖረዋል። 10ኛ ክፍልን ካጠናቀቁ በኋላ በተለያዩ የቴክኒክና ሙያማሰልጠኛ ተቋማት ለሚገቡት ተማሪዎችም ይህንን መሰረታዊ ዕውቀት ይዞ መግባት ምን ያህል ውጤታማ ሊያደርጋችወናየተለያዩ የፈጠራ ስራዎችን ለመስራት አንደሚረዳቸው መቼም ግልጽ ነው።እኅቶች እና ወንድሞች ታድያ ይህንን ትምህርት በስርዓተ ትምህርታችን ውስጥ ተካቶ ልንማረው አይገባም ትላላችሁ?ቸር ያሰማን።
.jpg)
👁 :2
👁 :1
👁 :
👁 :14
👁 :
👁 :